viernes, 14 de noviembre de 2014

PERSOAXES MÍTICOS DE ORIXE CELTA

AMERGIN.- Foi fillo de Míl Espáine, druida, dilidh e xuiz dos Milesios, que na mitoloxía irlandesa identifícanse como os primeiros habitantes gaélicos de Irlanda.
Os Milesios chegaron a Irlanda procedentes da Galiza para vengar a morte de Ith (fillo de Breogán). Ao chegar a terra e pisar por primeira vez a Illa co seu pe dereito, Amergin entonou a "Cantiga de Amergin". As tres raíñas dos Tuatha de Dannan, déronlle licencia para asentarse na illa coa sua xente.

AMERGIN.- Fué hijo de Mil Espáine, druida, dilidh y juez de los Milesios, que en la mitología irlandesa se identifican como los primeros habitantes gaélicos de Irlanda.
Los Milesios llegaron a Irlanda procedentes de Galicia para vengar la muerte de Ith (hijo de Breogán). Al llegar a tierra y pisar por primera vez la Isla con su pié derecho, Amergin entonó la "Canción de Amergin". Las tres reinas de los Tuatha de Dannan, le dieron licencia para asentarse en la isla con su gente.

BRATE.- Pai de Breogán

BRATE.- Padre de Breogán

BREOGAN.- Caudillo dos celtas galaicos e pai de Ith. Construiu a Torre de Breogan, hoxe chamada "Torre de Hércules".
A cidade de Brigantium (Supostamente Betanzos) leva o seu nome.

BREOGAN.- Caudillo de los celtas galaicos y padre de Ith. Construyó la Torre de Breogán, llamada actualmente "Torre de Hércules".
La ciudad de Brigantium (Supuestamente Betanzos) lleva su nombre.

BRIGO.- Primeiro poboador da Galiza. Instalouse na bisbarra entre Fisterra e o cabo Ortegal, e deu orixe os brigantinos. No concello de Bergondo crese que están as ruinas do Pazo do Rei Brigo.

BRIGO.- Primer poblador de Galicia. Se instaló en la comarca entre Finisterre y el cabo Ortegal, y dió origen a los brigantinos. En el municipio de Bergondo se cree que están las ruinas del Palacio del Rey Brigo.

CELT.- Na mitoloxía galega, matrona da raza, filla de Artai e muller de Galo, nai de Brigo e de Céltigo.

CELT.- En la mitología gallega, matrona de la raza, hija de Artai y mujer de Galo, madre de Brito y de Céltigo.

CÉLTIGO.- Na historia mítica da Galiza, é o fillo primoxénito de Galo e Celt,  e neto de Brigo. Instalouse coa sua xente na bisbarra entre o Cabo Tosto e o de Fisterra.

CÉLTIGO:- En la historia mítica de Galicia, es el hijo primogénito de Galo y Celt y nieto de Brigo. Se instaló con su gente en la comarca entre el Cabo Tosto y el de Finisterre.

GALO.- Fillo de Brigo. Un montaraz, home das fragas e da caza. Reinou entre os poboadores da bisbarra entre a Ría de Bentanzos e as beiras do Sor.

GALO.- Hijo de Brigo. Un montaraz, hombre de los bosques y de la caza. Reinó entre los pobladores de la comarca entre la Ría de Betanzos y las orillas del río Sor.

ITH.- Fillo de Breogan. Dende o alto da torre do seu pai, una noite albiscou Irlanda. Co permiso do seu pai foi alá nun barco de coiro e bimbio montado no seu cabalo. Pero alí foi morto polos habitantes da illa, e o seu corpo volveu a Galiza empurrado polas correntes.
Os guerreiros de  Mil Espaine, o seu irmán,  de seguido embarcaron  cara a illa e conquistarona.

ITH.- Hijo de Breogán. Desde lo alto de la torre de su padre, una noche divisó Irlanda. Con el permiso de su padre partió para allí en un barco de cuero y mimbre montado en su caballo. Pero alli fué asesinado por los habitantes dela isla, y su cuerpo volvió a Galicia empujado por las corrientes.
Los guerreros de Mil Espaine, su hermano, enseguida embarcaron hacia la isla y la conquistaron.

MIL ESPÁINE.- Serviu como soldado en Escitia i Exipto. Unha profecía dicia que os seus descendentes gobernarían Irlanda. Viaxou ata o Noroeste da Península Ibérica onde morreu logo de loitar en diversas batallas. Non chegou a ver Irlanda, pero os seus descendentes navegaron ata ela, logo de que Ith fora asasinado polos Tuatha de Dannan. Os oito fillos de Mil e os nove irmans de Ith, invadiron Irlanda e derrotaron ós Tuatha de Dannan.

MIL ESPÁINE.- Sirvió como soldado en Escitia y Egipto. Una profecía decía que sus descendientes gobernarían Irlanda. Viajó hasta el Noroeste de la Penínsual Ibérica donde murió después de luchar en diversas batallas. No llegó a ver Irlanda, pero sus descendientes viajaron hasta ella, desupués de que Ith, fuera asesinado por los Tuatha de Danán.Los ocho hijos de Mil y los nueve hermanos de Ith, invadieron irlanda y derrotaron a los Tuatha de Dannan.


domingo, 25 de mayo de 2014

MOUROS E MOURAS

Son seres lendarios e sobrenaturais que habitan na Mourindade, nación soterrada que non pertence o mundo visible. Son os constructores dos castros, mámoas, torres, castelos, petroglifos, covas, furnas e tamén traballaron e deron forma os penedos ciclópeos, debaixo dos cales agochan os seus tesouros.
Fan tamén actividades propias dos humanos; cociñan, lavan, teñen cabalos, fían, tecen, moen, cantan e bailan e gardan os seus tesouros, se ben non lles dan moito aprecio.
Os seus útiles de traballo, arados, tesoiras, fouciños, xugos e demais, son todos de ouro.
Manteñen relación cos humanos aos que lles piden favores, ofrecéndolles ouro, pero co compromiso de que se lles garde sempre o segredo.
Viven baixo as suas construccions debaixo dos castros e por veces tamén en pozos e covas.
No folclore galego, abundan os contos e lendas nos que interveñen os mouros e as mouras. Estas soen amosarse diante das covas, peiteándose os seus cabelos con peite de ouro.

Son seres legendarios y sobrenaturales que habitan en la Mourindad, nación subterránea que no pertenece al mundo visible. Son los constructores de los castros, mamblas, torres, catillos, petroglifos, cuevas, grutas, y también trabajaron y dieron forma a los peñascos ciclópeos, debajo de los cuales esconden sus tesoros, se bien a estos no les dan mucho aprecio.
Sus útiles de trabajo, arados, tijeras, hoces, yugos y demás, son todos de oro.
Mantienen relación con los humanos a los cvuales les piden favores, ofreciéndoles oro, pero con el compromiso de que se les guarde simpre el secreto.
Viven debajo de sus construcciones debajo de los castros y a veces también en pozos y cuevas.
En el folclore gallego, abundan los cuentos y leyendas en los que intervienen los "mouros" y las "mouras". Estas suelen mostrarse delante de las cuevas, pei´nadose sus cabellos con peine de oro.

MOUROS

ATAÚLFO.- Un des tres reis mouros de castro de Outeiro de Pazos, que por una maldición tiveron que abandoar tódalas riquezas que agochaban nunha cova a carón dun monte xunto ao castro. Entre os tesouros que deixaron ao parecer hai un becerro de ouro e outro de alcatrán, anque tamén semella de ouro. Se se lle toca a este, estoupa.

ATAÚLFO.- Uno de los tres reyes mouros del castro de Outeiro de Pazos, que por una maldición tuvieron que abandonar todas las riquezas que escondían en una cueva al lado de un monte situado junto al castro. Entre los tesoros que abandonaron al parecer hay un becerro de oro y alquitrán, que también parece de oro. Si se le toca  a este, explota.

BALÁN.- É o rei dos mouros e foi o seu capitán nas batallas que os enfrentaron as forzas de Carlomagno e os seus Doce Pares.
Os mouros foron derrotados e obrigados a bautizarse. Porén Balán non aceptou e matárono.
Era tamén o pai de Ferabrás e Floripás.

BALÁN.- Es el rey de los mouros y fué su capitán en las batallas que los enfrentaron a las fuerzas de Carlomagono y sus Doce Pares.

BIRNARÉM.- Rei mouro que vive agochado perto do santuario da Virxe da Franqueira, no Pico do Altiño. Leva zapatos nos que van engastados os brilantes da coroa dun rei godo e vive rodeado de moreas de ouro.
Todolos oito de setembro aparecese para ter una liorta por asuntos de fe, primeiro dialéctica e despois a ferro cun Cristián.

BIRNARÉM,- Rey mouro que vive escondido cerca del santuario de las Virgen de la Franqueira en el Pico del Altiño. Lleva zapatos en los que van engarzados los brillantes de la corona de un rey godo y vive rodeado de montones de oro.

BRUTAMONTES.- Mouro principal na loita contra Roldán e os Doce Pares de Francia. O nome púxoselle por ser moi túzaro e rudo.

BRUTAMONTES.- Mouro principal en la lucha contra Roldán y los Doce Pares de Francia. El nombre se le puso por ser muy huraño y rudo.

CABALEIROS.- Por veces ós mouros chamanselle tamén cabaleiros. O seu aspecto é o de un señor alto e louro, verdadeiro trasunto das mouras.

CABALEIROS.- En ocasiones a los mouros se les llama también caballeros. Su aspecto es el de un señor alto y rubio, trasunto de las mouras.

FERABRÁS.- Mouro xigantesco e moi valente, que se fixo Cristián. Era fillo de Balán. Era un mouro de cor escura, pero ó bautizarse fíxose branco.

FERABRÁS.- Mouro gigantesco y muy valiente, que se hizo cristiano. Era hijo de Balán. Era de color oscuro, pero al bautizarse se transformó en blanco.

LOPOS.- Mouros súbditos de Raiña Lupa. Vivian nos pozos do río Barbantiño, e nunha fervenza de este río deixaron agochados todolos seus tesouros e marcharon.

LOPOS.- Mouros súbditos de la Reina Lupa. Vivían en los pozos del río Barbantiño, y en una cascada de este río, dejaron escondidos todos sus tesoros y se marcharon.

MOUROS ANANOS.- Entre os ananos gardadores de tesouros hai algúns que son mouros. Segundo Cunqueiro, visten de vermello, verde e amarelo; no falar imitan o cacarexar das galiñas e son moi desconfiados e bulrentos.

MOUROS ANANOS.- Entre los enanos guardianes de tesoros hay algunos que son  mouros. Según Cunqueiro, visten de rojo, verde y amarillo; en el hablar imitan el cacareo de las gallinas y son muy desconfiados y burlones.

REI CINTOLO.- Rei que gobernou a cidade de Brea.  Debido a una maldición a cidade afundiuse nunha cova perto de Mondoñedo, quedando encantados o Rei, a sua filla e todolos habitantes da mesma.
 
REI CINTOLO.- Rey que bobernó la ciudad de Brea. Debido a una maldición la ciudad se fundió en una cueva cerca de Mondoñedo, quedando encantados el Rey, su hija y todos los habitantes de la misma.

REI MOURO DO CASTRO MORGADÁN.- Rei mouro moi rico, cuia sona chegou o norte de África, ata o punto de que incluso alí se falaba de que para facerse inmensamente rico, abondaba con facerse coa cadeira de ouro de este rei. Pero ata agora nunca se atopou.

REI MOURO DE CASTRO MORGADÁN.- Rey mouro muy rico, cuya fama llegó al norte de África, hasta el punto de que incluso allí se hablaba de que para hacerse inmensamente rico, bastaba con hacerse con la silla de oro de este rey. Pero hasta ahora nunca se encontró.

REI PEPINO.- Rei mouro que xunto coa su esposa Lidiana, deixou moitos tesouros enterrados por todo o país.

REI PEPINO.- Rey mouro que junto con su esposa Lidian, dejó enterrados muchos tesoros por todo el país.

ZAS.- Mouro que por amor deu nome á localidade de Xurenzás.
Zas estaba namorado da filla doutro mouro, cuia relación non consentía, polo que encantou a sua filla. Zas retouno a pelexar e gañou a peleia, exixíndolle de seguido o seu futuro sogro que se dera por vencido. E así o  fixo: Xuro en Zas que estou vencido.


ZAS.- Mouro que por amor dió nombre a la localidad de Xurenzás.
Zas estaba enamorado de la hija de otro mouro, cuya relación este no consntía, por lo que encantó a su hija. Zas lo retó a pelear y ganó la pelea exigiéndole seguidamente a su futuro suegro que se diera por vencido. Y así los hizo: "Xuro en Zas que esoy vencido".

MOURAS

ANA MANANA.- Moura que vive no Pozo Meimón, no río Miño. Está encantada nunha fonte que leva o seu nome.Viste de branco e é moi fermosa. Todos os intentos que se fixeron para desencantala foron en balde.
 
ANA MANANA.- Moura que vive en el Pozo Meimón en el Río Miño. Está hechizada en una fuente que lleva su nombre. Viste de blanco y es muy hermosa. Todos los intentos que se hicieron para desencantarla fueron inútiles.
 
AUREANAS.- Son tres irmás mouras. Viven encantadas cas suas cabaleirías nas fontes e debaixo dos castros. Para desencantalas hai que levar tres moletes de pan.
 
AUREANAS.- Son tres hermanas mouras. Viven encantadas con sus caballerías en las fuentes y debajo de los castros. Para desencantarlas hay que emplear tres hogazas de pan.

CARISSIA.-Moura que se namorou do gobernador romano Tito Carissio, pero foi rexeitada por este. Ela chorou tanto que as suas bágoas orixinaron o lago Carucedo. Dise que todolos anos, pola noite de S. Xoán sae do fondo do lago, na busca dun mozo que a desencante.
 
CARISSIA.- Moura que se enamoró del gobernador romano Tito Carissio, pero fué rechazada por este. Tanto lloró ella que sus lágrimas originaron el lago Carucedo. Se dice que todos los años, por la noche de San Juan , sale del fondo del lago en busca de un joven que la desencante.

CATRO MOURAS.- Na Fonte do Mouro en Sandiás vivian catro irmás mouras encantadas pola sua nai. Un home dunha parroquia próxima co anceio de conseguir o tesouro se has desencantaba, foi a fonte con  catro panciños. Por cada un que tiraba saía una moura no seu cabalo e fuxía. Porén o último panciño faltaballe un cornecho que lle comera a sua muller, polo que non puido desencantar a cuarta, quedando este sin o tesouro.
 
CATRO MOURAS.- En la Fuente del Mouro en Sandiás, vivían cuatro hermanas mouras hechizadas por su madre. Un hombre de una parroquia próxima con el anhelo de conseguir el tesoro se las desencantaba, fué a la fuente con cuatro panecillos. Por cada uno que tiraba salía una moura en su caballo y huía. Sin embargo al último panecillo le falataba un cornezuelo que se había comido su mujer, por lo que no pudo desencantar a la cuarta, quedando este sin el tesoro.

DAMA DO CASTRO.- Doncela encantada que vive en castelos de cristal debaixo dos castros. Soe aparecerse as persoas aflixidas as que lles da bos consellos, polo que se trata dunha moura boa. Unha das suas cualidades é a de protexer os nenos que se atopan en perigo.Por elo as persoas con problemas tratan de forzar a sua presencia, levando presentes que poñen ao pé dos castros.
 
DAMA DO CASTRO.- Doncella hechizada que vive en castillos de cristal debajo de los castros. Suele aparecerse a las personas afligidas a las que les da buenos consejos, por lo que se trata de una moura buena. Una de sus cualidades es la de proteger a los niños que se encuentran en peligro. Por ello las personas con problemas tratan de conseguir su presencia, llevando presentes que depositan al pié de los castros.

DAMA DO SAR.- Moura que vive no Río Sar. Ca sua longa cabeleira fai diques no rio que ocasionan inundacions.
 
DAMA DO SAR.- Moura que viven en el río Sar. Con su larga cabellera construye diques en el río que causan inundaciones.
 
DONAS.- Nome que tamen se lles da as mouras, cando son moi fermosas. En Bacoi, no Valadouro, hai una que se lles aparece os caminantes coa intención de peitealos. Si estos consenten, poden transformarse en serpes ou reptiles.
 
DONAS.- Nombre que también se les dá a las mouras cuando son muy hermosas. En Bacoi, en el Valadouro, hay una que se les aparece a los caminantes con la intención de peinarlos. Si estos aceptan, pueden transformarse en serpientes o réptiles.
 
FIADORA.- Son mouras que fían os fíos a vida das persoas. Tamén chámaselle, bruxa, meiga ou vella, e as persoas que se cruzan con elas corren o risco de morrer. Adoitan aparecerselle a xente en lugares de paso, preferentemente pontes. Posuidoras dunha forza descomunal son capaces de acarrexar penedos xigantescos que transportan na cabeza. É o caso da Pena dos Mouros de Donalbai en Begonte.
 
FIADORA.- Son mouras que hilan los hilos a la vida de las personas. También se le llama bruja, meiga o vieja, y las personas que se cruzan con ellas corren el riesgo de morir. Acostumbran aparecerse a la gente en lugares de paso, preferiblemente puentes. Poseedoras de una fuerza descomunal son capaces de acarrear peñascos gigantescos que  transpotan en la cabeza. Es el caso de la Peña de los Mouros de Donalbai en Begonte.
 
MOURA QUE DEVORA OS FILLOS.- Sábese da afección das mouras, ou cando menos dalgunhas a raptar nenos e nenas para comelos fritidos. O caso mais coñecido é o da moura de Rosén en Ourense, que rematou morrendo de fame tras comer a todos os seus fillos. Sábese tamén que os fillos da mesma eran produto das relacions carnais que mantiña cos homes da parroquia, polo que eran mitade humans.
 
MOURA QUE DEVORA OS FILLOS.- Se sabe de la inclinación de las mouras, o cuando menos de algunas a raptar niños y niñas para comerlos freídos. El caso más conocido es el de la moura de Rosén en Ourense, que terminó muriendo de habre después de comerse a todos sus hijos. Se sabe también que sus hijos eran producto de las relaciones carnales que mantenía con hombres de la parroquia, por loq eque eran mitad humanos.
 
OUVAS.- Segundo Murguía, son as ouvas célticas, mouras encantadas que viven nas fontes, Non son tan maliciosas como as lamias.
 
OUVAS.- Según Murguía son las ouvas célticas, mouras hechizadas que viven en las fuentes. No son tan maliciosas como las lamias.

A PARALAIA.- É o nome dunha moura e tamén dun monte que se atopa en Moaña. O monte está inzado de tesouros agochados nunha cova invisible. Enriba da cova hai un marqués encantado con forma de muller sentada convertida en estatua. Para desencantalo una moza virxe ten que facerse cunha espada que hai no lugar e tirarlla a estatua. Ao fender esta, o marqués quedará libre do encantamento.
 
A PARALAIA.- Es el nombre de una  moura y también de un monte que se encuentra en Moaña. El monte está invadido de tesoros que se encuentran en una cueva invisible. Encima de la cueva hay un marqués Hechizado con la forma de una mujer convertida en estatua. Para desencantarlo una joven virgen tiene que conseguir una espada que hay en el sitio y tirársela a la estatua. Al rajar esta, el marqués quedará libre del hechizo.
 
SANTA CRISTINA.- Foi una moura que viviu no castro do Viso, no Incio. Namorouse dun human e convertiuse o cristianismo. Isto provocou una batalla entre mouros e cristians que tinguiu de vermello o rio Mao, pola sangue. Nése río agora so viven troitas que teñen pintas vermellas polo sangue verquido.
Tamén noutra ocasión avisou os cristians do lugar onde moraban os mouros de Toldaos. Estes por sorpresa matáronos a todos, salvo o pai da moura que alporizado matouna a coiteladas. co que a fixo mártir.
 
SANTA CRISTINA.- Fué una moura que vivió en el castro de Viso, en  O Incio. Se enamoró de un humano y se convirtió al cristianismo. Esto provocó una batalla entre mouros y cristianos que tiñó de rojo el río Mao, por la sangre. En ese río ahora solo viven truchas que tienen pintas rojas debido a la sangre vertida.
También en otra ocasión avisó a los cristianos del lugar donde habitaban los mouros de Toldaos. Estes por sorpresa los mataron a todos, salvo al padre de la mpura que irritado la mató a cuchilladas, con lo que la hizo mártir.

SEÑORA.- Un dos nomes que se lles dá ás mouras, donas e damas encantadas.
 
SEÑORA.- Uno de los nombres que se dá a las mouras, doñas y damas hechizadas.
 
SEREA-MOURA.- Vivía no Pozo da Moura en Moaña e cantaba tan ben que prendaba a todos os que a ouvían. Ata que un día u home do lugar roboulle o peite de ouro. Dende aquela, deulle por matar a todos os homes que atopaba, ata que un dia desapareceu.
 
SEREA-MOURA.- Vivía en el pozo de la Moura en Moaña y cantaba tan bien que prendada a todos los que la oían. Hasta que un día un hombre de la zona le robo el peine de oro. Desde entonces le dió por matar a todos los hombres que encontraba, hasta que un día desapareció.

TRES LARANXIÑAS DO MAR.- Son tres mouras que viven en tres lagoas xuntas. As tres estaban encantadas en forma de cabalos. Anoxadas porque se rabuñaban con os toxos no monte, coa suas patas fixeron tres lagoas, ata que a sua nai moura deulles una mazá a cada una que lles fixo recuperar a forma humana.
A tradición sostén que estas tres lagoas que están perto de Vilalba, son fillas dun mar subterráneo que asoma por elas e por mor dun erro puxeronlles de nome "as tres laranxiñas do mar".
 
TRES LARANXIÑAS DO MAR.- Son tres mouras que viven en tres lagunas juntas. Las tres estaban hechizadas en forma de caballos. Enojadas porque se arañaban con los tojos del monte, con sus patas hicieron tres lagunas, hasta que su madre moura los dió una manzana a cada una que les hizo rucuperar la forma humana.
La tradición sistiene que estas tres lagunas que están cerca de Vilalba, son hijas de un mar subterráneo que asoma a través de ellas, y a causa de un error les pusieron por nombre "as tres laranxiñas do mar".
 
TRES MOURAS.- En ocasions as mouras aparecen de tres en tres nas fontes, nas que estan encantadas por maldición da sua nai. Para desencantalas hai que botar tres moletes de pan na auga da fonte.
 
TRES MOURAS.- En ocasiones las mouras aparecen de tres en tres en las fuentes, en las que están hechizadas por maldición de su madre. Para desencantarlas hay que hechar tres hogazas de pan en el agua de la fuente.

XERPA.- Son mouras con medio corpo de serpe. Viven nos pozos nos que adoitan afogar ós mozos.
 
XERPA.- Son mouras con medio cuerpo de serpiente. Viven en los pozos en los que acostumbran a ahogar a los jóvenes. 

OUTROS ENTES E CUALIDADES DOS MOUROS

AMA DE CRÍA DOS MOUROS.- É unha muller real, que si está en periodo de aleitoar, pode ser chamada por algún mouro para darlle de mamar a un fillo del. Non ten porque haber perigo nesta laboura, sempre que a muller non cometa erros ou indiscrecións.
 
AMA DE CRÍA DOS MOUROS.- Es una mujer real, que si está en período de amamantar, puede ser llamada por algún mouro para darle de mamar a un hijo de él. No tiene porque haber peligro en este trabajo, siempre que la mujer no cometa errores o indiscreciones.

COR DOS MOUROS.- Os mouros adoitan ser negros. Unha teoría exprica que son os sobrevivintes dunha etnia mitificada prehistórica do Norte de Africa, que se espallou por Europa.
As Mouras, porén son en si brancas. Trátase doutros seres distintos. Asemade, teñen a pel suave, e os cabelos roxiños ou louros.
 
COR DOS MOUROS.- Los mouros acostumbran a ser negros Una teoría explica que son los sobrevivientes de una etnia mitificada prehistórica del Norte de África, que se extendió por Europa.
Las Mouras, no obstante, son en sí blancas. Se trata de otros seres distintos. Asimismo, tienen la piel suave, y los cabellos pelirrojos o rubios.
 
DOUTOR DOS MOUROS.- É outro caso mais, no que os mouros poden precisar dun humano. Os mouros deixano entrar e feito o labor recompensano ben, pero si revela o segredo pode ser severamente castigado.
 
DOUTOR DOS MOUROS.- Es otro caso más, en los que los mouros pueden necesitar de un humano.  Los mouros lo dejan entrar y realizado el trabajo lo recompensan bien, pero si revela el secreto puede sr severamente castigado.
 
PARTEIRA DOS MOUROS.- Parteira que tamén pode ser chamada polos mouros para asistir nos partos das mouras. Os mouros danlle ouro, pero ao igual que nos casos anteriores poden castigala si comete algún erro.
 
PARTEIRA DOS  MOUROS.- Comadrona que también puede ser llamada por los mouros para asistir en los partos a las mouras. Los mouros le dan oro, pero al igual que en casos ahnteriores pueden castigarla si comete algún error.
 
ROUBOS ÓS MOUROS.- Non sempre son os mouros quenes por trato ou por desencanto, fan doazón dos seus tesouros ós humanos. As veces é o humano o que rouba os tesouros dos mouros. Crese que o produto do roubo soe ser un utensilio para utilizalo no rito da misa, e cando se trata de algún caliz, crese que se trata do Grial.
 
ROUBO DOS MOUROS.- No siempre son los mouros quienes por trato o por desencanto, hacen donación de sus tesoros a los humanos.  En ocasiones es el humano el que roba los tesoros de los mouros. Se cree que la herramienta del robo suele ser un utensilio para utilizarlo en el ritual de la misa, y cuando se trata de un cáliza, se cree que se trata del Grial.
 
SECUESTRADOS POLOS MOUROS.- Sábese que os casos por secuestros de humans por parte dos mouros son innumerables.
As nenas, ráptanas para o cativerio, e as motivacions teñen que ver co incumprimento dalgún trato.
Tamen raptan nenos dos dous sexos para comelos.
Ás mulleres para que lle sirvan de esposas. E en canto os secuestros de homes teñen  como finalidade amosarlles a opulencia do seu mundo.
 
SECUESTRADOS POLOS MOUROS.- Se sabe que los casos de secuestro de humanos por parte de los mouros son innuumerables.
Las niñas, las raptan para esclavizarlas y los motivos tienen que ver con el incumplimiento de algún trato.
También raptan niños de ambos sexos para comerlos.
A las mujeres para que les sirvan de esposas. Y en cuanto a los secuentros de hombres tienen como finalidad mostrarles la opulencia de su mundo.
 
TUNEL DOS MOUROS.- Son camiños soterrados que comunican os lugares nos que estes habitan: castros, mámoas, castelos, etc. Son ás ruas do mundo deles. Algun human, como as parteiras dos mouros ou as amas de cria, coñecenos ben.
 
TÚNEL DOS MOUROS.- Son caminos súbterráneos que comunican los lugares en los que estos habitan: castros, mamblas, castillos, ets. Son las calles de su mundo. Algunos humanos, como las comadronas de los mouros, o las amas de cría, los conocen bien.

UNTURA DOS ENCANTOS.- É a que teñen que usar os humanos (parteiras, aleitadoras, doutores, etc), para poder ver os mouros. Pásase polos ollos e permite ver os mouros, e támen os seus tesouros.
É preciso non usala sen o permiso dos mouros, pois do contrario como castigo os humanos poden perder os ollos.
 
UNTURA DOS ENCANTOS.- Es la que tienen que usar los humanos ( comadronas, amamantadoras, doctores, etc.)`para poder ver a los mouros. Se unta por los ojos y permite ver a los mouros, y también sus tesoros. Es necesario no usarla sin el permiso de los mouros, pues de lo contrario como castigo los humanos pueden perder los ojos.

lunes, 24 de febrero de 2014

ANIMAIS FABULOSOS

ANIMAIS FABULOSOS

ALICORNIO.- É posible que sexa o mesmo co Unicornio. É tamen un mito universal. Este animal é moi veloz e valente. Porén o clima de Galiza non favorece a este animal polo que aquí non se soe ver. Pero o que si se fai aqui e traficar co seu corno e as suas raspaduras, as cales mistúranse con leite e dáselle a beber ós doentes. Tamén se o corno se introduce na auga, esta terá propriedades curativas. Tamén fanse colgantes co corno que se usan contra o mal de ollo.

ALICORNIO.- Es posible que sea lo mismo que el Unicornio. También es un mito universal. Este animal es muy veloz y valiente. No obstante el clima de Galicia no favorece a este animal, por lo que aquí no se suele ver. Pero lo que si se hace aquí es traficar con su cuerno y con sus raspaduras, las cuales se mezclan con leche y se le dá de beber a los enfermos. También si el cuerno se introduce en el agua, está tendrá propiedades curativas. También con el cuerno se hacen colgantes que se usan contra el mal de ojo.

AVE FRÍA.- Páxaro que anuncia a morte e que é invisible.

AVE FRÍA.- Pájaro que anuncia la muerte y que es invisible.

AVICHUCHOS.- Forma que toman os ananos e os mouros que viven debaixo dos castros. Son coma aves de aspecto desagradable e gardan os tesouros.

AVICHUCHOS:- Forma que toman los enanos y los mouros que viven debajo de los castros. Son como aves de desagrabale aspecto y guardianas de los tesoros.

BALEA XIGANTE DE SAN CIBRAO.- En tempos do bispo San Gonzalo de Mondoñedo, apareceu nas costas de San Cibrao unha balea xigante, que atemorizou durante tempo as xentes da bisbarra, polo seu furor e o seu grandor. Asemade a balea falaba na sua propria lingua.
O bispo enfrentouse a ela falándolle na sua lingua, e no medio da conversa conqueriu meterse na boca do animal, para deseguido saír dela levando unha imaxe da Virxe.
A balea decontado arredouse e non apareceu xamais.

BALEA XIGANTE DE SAN CIBRAO.- En tiempos del obispo San Gonzalo de Mondoñedo, apareció en las costas de San Cibrao una ballena gigante, que durante un tiempo atemorizó a las gentes de la comarca por su furia y su tamaño. Asimismo la ballena hablaba en su propio idioma.
El obispo se enfrentó a ella hablándole en su idioma, y en el medio de la conversación consiguió meterse en la boca del animal, para seguidamente salir de ella portando una imagen de la Virgen.
La ballena al momento se alejó y no apareció jamás.

BASILISCO.- É un monstro de varias cores. Ten ollos de sapo, corpo de serpe e cabeza, pescozo e patas coma as dun galo. O seu alento é moi cheirento e mata ca sua ollada.
Se se consigue ver antes de que nos vexa perde o poder e morre.
A donicela enfréntase a el posto que o basilisco non atura o seu cheiro.

BASILISCO.- Es un monstruo de varios colores. Tiene ojos de sapo, cuerpo de serpiente y cabeza, pescuezo y patas como las de un gallo. Su aliento es muy hediondo y mata con su mirada.
Si se consigue ver antes de que este nos vea, pierde su poder y muere.
La comadreja se enfrenta a él dado que el basilisco no soporta su olor.

BECERRA CON CANS.- Becerra que vai dando grandes voces, seguida por un fato de cans que ladran. Deíxase ver sobre todo nas encrucilladas ás doce da noite. Soe relacioarse coa Santa Compaña.

BECERRA CON CANS.- Becerra que va dando grandes voces, seguida por un grupo de perros que ladran. Se deja ver sobre todo en las encrucijadas a las doce de la noche. Suele relacionarse con la Santa Compaña.

BIOSBARDOS.- Páxaros que se sabe que teñen unha gran beleza, se ben ninguen sabe describilos con exactitude. Se se consiguen cazar dan moita sorte, sempre e cando non se lle ensinen a ninguén.
Para conseguir cazalos hai que ir de noite a un camiño estreito e afastado, cun saco grande e atrapalos mediante un esconxuro.

BIOSBARDOS.- Pájaros de los que se sabe que tienen una gran belleza, si bien nadie sabe describirlos con exactitud. Si se consiguen cazar dan mucha suerte, siempre y cuando no se le muestren a nadie. Para conseguir cazarlos hay que ir de noche a un camino estrecho y apartado, con un saco grande y atraparlos mediante un conjuro.

BOI BRUON.- É coma un boi encantado de enorme tamaño que vive baixo as augas da lagoa de Carregal, na que en ocasions vense as burbullas que orixina este ó respirar e as veces óense os seus bramidos.

BOI BRUON.- Es como un buey hechizado que gran tamaño que vive bajo las aguas de la laguna de Carregal, en la que en ocasiones se ven las burbujas que origina este al respirar y en ocasiones se oyen sus bramidos.

BOI DE SANDOMEDIO.- Boi de ouro  que nun monte das Neves foi soterrado polos mouros. Está baixo un penedo ó que chega un brazo de mar, e este non se pode mover ou quitar dalí, posto que o mar inundaría toda a contorna.

BOI DE SANDOMEDIO.- Buey de oro que en un monte de As Neves fué enterrado por los mouros. Está bajo un peñasco al que llega un brazo de mar, y este no se puede mover o quitar de allí, dado que el mar inundaría todo el contorno.

BOI LOURO.- Este está enterrado en Pena Loura, Palas de Rei, e curiosamente é un boi negro.

BOI LOURO:- Este está enterrado en Pena Loura, Palas de Rei, y curiosamente  es un buey negro.

BOIS DE GURES.- Dous bois enmeigados que fuxiron da cidade de Duio antes de sumerxirse e ficaron convertidos en dous illotes no esteiro do Ézaro.

BOIS DE GURES.- Dos bueyes hechizados que huyeron de la ciudad de Duio antes de sumergirse y quedaron convertidos en dos islotes en el estuario del Ézaro.

BOI VIDAL.- Boi pétreo que vive debaixo do mar. Os seus ollos deben ser un fósil de cunchas mariñas que protexen contra o mal de ollo.

BOI VIDAL.- Buey pétreo que vive debajo de mar. Sus ojos deben ser un fósil de conchas marinas que protegen contra el mal de ojo.

CABALIÑO BRANCO.- O diaño bulreiro as veces disfrázase ca forma de un cabaliño branco de gran beleza, que convida ós camiñantes a montarse nel, con fin de gastarlles bromas pesadas ou extravialos.

CABALIÑO BRANCO.- El diablillo burlón en ocasiones se disfraza con la forma de un caballito blanco de gran belleza, que invita a los caminantes a montarse en él, con el fin de gastarle bromas pesadas o extraviarlos.

CABALO DA FIAÑA.- O parecer simboliza a morte; é de cor negra cos ollos e ventás de cor vermello ardente. A os que suben nel xa non os deixa baixar percorrendo campos e montes ata perderse na escuridade.

CABALO DA FIAÑA.- Al parecer simboliza la muerte; es de color negro con los ojos y las ventanas de la nariz de color rojo ardiente. A los que se suben a él ya no les deja bajar, recorriendo campos y montes hasta perderse en la oscuridad.

CABALO PANTASMA.- Cabalo sobrenatural da cor do lume que tamén o bota pola boca. Aparéceselle ós camiñantes e ós buscadores de tesouros. Pode tratarse dunha manifestación do diaño bulreiro.

CABALO PANTASMA.- Caballo sobrenatural de color del fuego que también arroja por la boca. Se le aparece a los caminantes y a los buscadores de tesoros. Se puede tratar de una manifestación del diablillo burlón.

CABRA CON PERNAS DE MULLER.- Cabra libidinosa que seduce ós mozos.

CABRA CON PERNAS DE MULLER.- Cabra libidinosa que seduce a los jóvenes.

CABRA DO AIRE.- Ave noitébrega e invisible. Agoira a defunción de que a oe. As suas voces lembran os meos das cabras.

CABRA DO AIRE.- Ave nocturna e invisible. Augura la defunción del que la oye. Sus voces recuerdan los balidos de las cabras

CABRA QUE FALA.- Sae polas noites e aparéceslle ós camiñantes aos que lles fala.

CABRA QUE FALA.- Sale por las noches y se les aparece a los caminantes a los que les habla.

CADEA PELEGRINA.- Bota lume polos ollos e pola boca. Presaxia desgracias. Se se atopa un con ela, nunca debe mirar para os ollos acesos do animal.

CADELA PELEGRINA.- Arroja fuego por los ojos y por la boca. Presagia desgracias. Si uno se encuentra con ella, nunca debe mirar para los ojos encendidos del animal.

CADELA DE TETAS LONGAS.- Cadela de gran tamaño que arrastra as tetas polo chan e aparécese de noite como sinal de morte. As veces divídese en dous e bota fume pola boca.

CADELA DE TETAS LONGAS.- Perra de gran tamaño que arrastra las tetas por el suelo y se aparece de noche como señal de muerte. A veces se divide en dos y echa humo por la boca.

CAN BRANCO.- Can de ollada triste que se aparece os camiñantes polas noites. Porén é sinal de boaventura.

CAN BRANCO.- Perro de mirada triste que se aparece a los caminantes por las noches. No obstante es seña de buenaventura.

CANCERBERO.- Can do deus da Morte que está a entrada dos infernos para impedir que as almas o abandoen.

CANCERBERO.- Perro del dios de la Muerte que está a la entrada de los infiernos para impedir que las almas lo abandonen.

CAN DO URCO.- Can do Inferno de tamaño colosal con cornos e longas orellas, que ouvea polas noites. É agoiro de morte.

CAN DO URCO.- Perro del infierno de tamaño colosal con cuernos y largas orejas, que aúlla por las noches. Es augurio de muerte.

CARANGUEXO COA PINZA DE OURO.- Caranguexo cunha pinza de ouro que garda un esquelete formado por diamantes, perlas e ouro que está mergullado no fondo do río Barbaña.

CARANGUEXO COA PINZA DE OURO.- Cangrejo con una pinza de oro que guarda un esqueleto formado por diamantes, perlas y oro que está sumergido en el fondo del río Barbaña.

COBRA CON ÁS.- As cobras desenrolan ás ao chegar a certo tamaño. Logo siguen o curso dos ríos con fin de irse cara Babilonia e convértense en dragons.

COBRA CON ÁS.- Las culebras desarrollan alas al llegar a cierto tamaño. Después siguen el curso de los ríos con el fin de marchar hacia Babilonia y se convierten en dragones.

COBRA CON SETE CABEZAS.- Son cobras que gardan tesouros e para matalas hai que chantarlles unha agulla na cabeza do medio.

COBRA CON SETE CABEZAS.- Son culebras que guardan tesoros y para matarlas hay que clavarles una aguja en la cabeza del medio.

COCA TARASCA.- Monstro con corpo de dragón e cola de serpe que vive no mar. Dispón de duas grandes ás semellantes as dos morcegos, e catro patas con fortes gadoupas. Saía en ocasions do mar para secuestrar e devorar raparigas ata que os rapaces da vila de Redondela déronlle morte.

COCA TARASCA.- Monstruo con cuerpo de dragón y cola de serpiente que vie en el mar. Dispone de dos grandes alas semejantes a las de los murciélagos, y cuatro patas con fuertes garras. Salía en ocasiones del mar para secuestrar y devorar chiquillas hasta que los muchachos de la villa de Redondela le dieron muerte.

CHASCO.- Páxaro maldito do cal a metade pertencelle ó demo, polo cal non se come.

CHASCO.- Pájaro maldito, del cual la mitad pertenece al demonio, por eso no se come.

DRAGON.- Monstro con forma de enorme serpe que ten ás e pes. Dispoñen do don da palabra. Son moi lónxevos e tamen voraces. Botan lume pola boca. Gostan de ir a Babilonia.

DRAGÓN.- Monstruo con forma de enorme serpiente que tiene alas y pies. Disponen del don de la palabra. Son muy lóngevos y también muy voraces. Hechan fuego por la boca. Les gusta ir a Babilonia.

FORMIGAS DE BELÉN.- Formigas invisibles que os nenos invocan para obrigar a outros cativos que saben dun niño de páxaro a rebelar o seu paradoiro.. Crese tamén que estas formigas son almas reencarnadas ou Xente Cativa.

FORMIGAS DE BELEN.- Hormigas invisibles que los niños invocan para obligar a otros niños que saben de un nido de pájaro a rebelar su paradero. Se creee también que estas hormigas con almas reencarnadas o Xente Cativa.

GALIÑA CON PITOS.- Transfórmase deste xeito o encanto que garda os tesouros que se atopan no fondo das fontes. Sae fora entre una morea de pitos. Si entre eles hai un de cor branca, sinifica que hai una Dona que pide que a desencanten.

GALIÑA CON PITOS:- Se trasforma de esta manera el encanto que guarda los tesoros que se encuentran en el fondo de las fuentes. Sale al exterior entre un montón de polluelos. Si entre ellos hay uno de color blanco, significa que hay una Dona, que pide que la desencanten.

GALIÑA DOS OVOS DE OURO.- É propriedade dunha princesa moura convertida en serpe. A galiña pon os ovos de ouro. A sua dona, a serpe, adoita verse nos amenceres cuha flor na boca, e quen a bique nos beizos desencántaa e convertea en muller, recibindo a cambio como agasallo a galiña dos ovos de ouro.

GALIÑA DOS OVOS DE OURO:- Es propiedad de una princesa moura, convertida en serpiente. La gallina pone los huevos de oro. Su dueña, la serpiente, acostumbra verse en los amaneceres con una flor en la boca, y quien la bese en los labios la desencanta y la convierte en mujer, recibiendo a cambio como regalo la gallina de los huevos de oro.

GATA BRANCA.- Aparécese nas encrucilladas e nos cruceiros, para enredarse entre as pernas da xente.

GATA BRANCA.- Se aparece en las encrucijadas y en los cruceros, para enredarse entre las piernas de la gente.

GRANDE BESTA.- Trátase dun gran cervo que autocúrase da sua epilepsia rañando una orella coa unlla do pé traseiro dereito. Os anacos das unllas úsanse como amuletos.

GRANDE BESTA.- Se trata de un enorme ciervo que se autocura de su epilepsia, rascando una oreja con la uña del pié trasero derecho. Los pedazos de las uñas se usan como amuletos.

LAGARTO DE DUAS COLAS.- Garda os tesouros e tamén é adiviñador. Sobre a area ou a fariña, pode escribir cos rabos os números do premio maior da lotaría.

LAGARTO DE DUAS COLAS.- Guarda los tesoros y es tambien adivino. Sobre la arena o la harina, puede escribir con el rabo los múmeros del premio mayor de lotería.

LAVACÚ.- Cabalo do demo que lava o cu na auga emponzonándoa.

LAVACÚ.- Caballo del demonio que lava el culo en el agua envenenándola.

LEONARDO.- Ten forma de macho cabrío, con tres cornos, barbas de cabra e orellas de raposo. O seu cu ten forma de cara e hai que bicalo. Na  noite de S. Xoan procede ó reparto de moscas as distintas partes do mundo. As moscas saen con os seus excrementos.

LEONARDO:- Tiene forma de macho cabrío, con tres cuernos, barbas de cabra y orejas de zorro. Su culo tiene forma de cara y hay que besarlo. En la noche de San Juan procede al reparto de moscas a las distintas partes del mundo. Las moscas salen con sus excrementos.

LOBERNO.- Ten forma de raposo. É xordo e non fuxe. A xente co medo que lles infunde afástase del e deixanlle comer todo o que queira. Hipnotiza ca sua ollada e ve a través das paredes.
Tamén desenterra os cadavres dos cimiterios para devoralos.

LOBERNO.- Tiene forma de zorro. Es sordo y no huye. La gente con el miedo que les inspira se apartan de el y le dejan comer todo lo que desee. Hipnotiza con su mirada y ve a través de las  paredes. También desentierra los cadáveres de los cementerios pra devorarlos.

LOBISHOME.- É un home ou muller que se transforma en lobo. Isto pode acontecer por maldición dos pais ou doutra persoa; por ter nacido na noite de Nadal ou de Venres Santo; por un meigallo; por ser o sétimo ou noveno irmán do mesmo sexo.
A transformación empeza cando a persoa sente un anceio irreprimibel de arrolarse na terra. Soe envorcarse onde fixeran cama os lobos reais, e mesmo faise coma eles superándoos en velocidade, forza, afouteza, crueldade e intelixencia.
Nese estado adícase a atacar, matar e devorar as persoas.
Cúrase a maldición se alguén faille sangue cunha aguillada de acivro abenzoada o Domingo de Ramos.

LOBISHOME.- Es un hombre o mujer que se transforma en lobo. Esto puede suceder por maldición de los padres o de otra persona; por tener nacido en la noche de Navidad o de Viernes Santo; por un hechizo; por ser el séptimo o el noveno hermano del mismo sexo.
La transformación empieza cuando la persona siente un ansia irrefrenable de arrullarse en la tierra. Suele revolcarse donde hiceron cama los lobos reales, e incluso se hace como ellos superándolos en velocidad, fuerza, valor crueldad e inteligencia.
En ese estado se dedica a atacar, matar y devorar a las personas.
Se cura la maldición si alguién le hace sangre con una aguijada de acebo bendecida el Domingo de Ramos.

LOBO DA XENTE.- Mozo ou moza que por maldición paterna convértese en lobo. Tamén pode ser por fada e a maldición dura sete anos.
En ocasions andan en grupos de tres. Só comen xente a que esnaquizan primeiro.
Se son feridos cunha pedra ou cunha arma punzante, acábaselles a maldición e transfórmanse en persoas normais.

LOBO DA XENTE.-  Muchacho o muchacha que por maldición paterna se convierte en lobo. También puede ser por destino y la maldición dura siete años.
En ocasiones andan en grupos de tres. Solo comen gente a la que destrozan primero.
Si son heridos con una piedra o con un arma punzante, se les acaba la maldición convirtiéndose en personas normales.

MONSTRO DA LAGOA.- Vive na lagoa de Castelo, perto de Muras na que garda una Campá de Ouro, no fondo da mesma. Cando a lagoa seca o monstro e o tesouro entérranse nela e desaparecen. Este monstro ten parentesco coa Serpe, co Dragón, coa Coca e tamen co do lago Ness, sendo un mito moi común nos países celtas.

MONSTRO DA LAGOA.- Vive en la laguna de Castelo, cerca de Muras en la que guarda una ampana de oro, en el fondo de la misma. Cuando la laguna se seca, el monstruo y el tesoro se entierran en ella y desaparecen. Este monstruo tiene parentesco con la Serpiente, con el Dragón, con la Coca, y también con el del lago Ness, siendo un mito muy común en los  países celtas.

MOSCA RAXADA.- É no que se transforman as bruxas para facer dano ós que traballan cos animais. Pódense matar con varas de oliveira bendita para facer aspersions.

MOSCA RAXADA.- Es en lo que se transforman las brujas para hacer daño a los que trabajan con animales. Se pueden matar con varas de olivo benditas para hacer aspersiones.

MULLER CERVA.- Doncela que nos Ancares transformábase nunha cerva branca. Un irmán dela saíu de caza e matou una cerva branca. Ao non poder transportala no lombo, optou por curtarlle unha pata para ensinarlla a sua familia. Cando lla amouso, a pata transformárase nunha man que todos recoñeceron como a da irmá desparecida.

MULLER CERVA.- Doncella que en los Ancares se transformaba en una cierva blanca. Un hermano de ella salió de caza y mató a una cierva blanca. Al no poder trasportarla a hombros, optó por cortarle una pata con el fin de enseñársela a la familia. Cuando se la mostró la pata se transformara en una mano que todos reconoceron como la de la hermana desaparecida.

PEREGRINA.- Ánima en pena con figura de Gata Branca que aparece polas noites enredándose nos pés dos camiñantes para impedirlles camiñar.

PEREGRINA.- Ánima en pena con figura de Gata Blanca que aparece por las noches enredándose en los piés de los caminantes para impedirles caminar.

PITO BRANCO.- Entre o fato de pitos da "Galiña con pitos", soe haber un abrancazado antre todos os demais que son negros. A persoa que se faga co pito branco no mencer do S. Xoán, casará cunha fermosa dona.

PITO BRANCO.- Entre el grupo de pollis de la "Galiña con pitos", suele haber uno blanquecino entre todos los demás que son negros. La persona que consiga el pollo blanco al amanecer de San Juan, se casará con una hermosa señora.

PORCA.- Forma que pode adoitar unha ánima, para aparecérselle a un parente e pedirlle unhas misas.

PORCA.- Forma que puede adoptar una ánima, para pararecérsele a un pariente y pedirle unas misas.

PRINCESIÑA TROITA.- Na parroquia de Ramil en Castro de Rei, vive nunha fonte unha princesiña moura trasformada en troita.

PRINCESIÑA TROITA.- En la parroquia de Ramil en Castro de Rei, vive en una fuente una princesita moura, transformada en trucha.

PRÍNCIPE CARNEIRO.-  Príncipe que transmutado en carneiro, axudou a unha princesa a conquerir a caixa dos demachiños. Logo esta deulle un bico en agradecemento, e o carneiro transformouse nun príncipe moi lanzal co que casou.

PRÍNCIPE CARNEIRO.- Principe que transformadfo en carnero, ayudó a una princesa a conseguir la caja de los "demachiños". Después de que esta le dió un beso en agradecimiento, el carnero se transformó en un príncipe muy apuesto con el que se casó.

RAIÑA DAS SERPES.- Serpe que formou parte dunha invasión delas que se produxo en Paderne, e que como raiña das mesmas levaba unha pedra negra na cabeza.
Foi capturada por un crego que lle puxo como isca unha oca. O frade mandou engranzar a pedra nun anel que logo lle ofreceu a Virxe.

RAIÑA DAS SERPES.- Serpiente que formó parte de una invasión de ellas que se produjo en Paderne, y que como reina de las mismas llevaba una piedra negra en la cabeza.
Fué capturada por un clérigo que le puso como cebo una oca. El fraile mandó enengarzar la piedra en una anillo que después ofereció  a la Virgen.

RAIÑA LOBA.- Presumiblemente é unha ogra ou xiganta que asoballava os vasalos do lugar de Figueirós, ata que foi morta por estes.

RAIÑA LOBA.- Presumiblemente es una ogra o giganta que sojuzgaba a los vasallos del lugar de Figueirós, hasta que estos la mataron.

RAPOSA DO AIRE.- Non adoita ter forma visible. Crese que pode ser unha alma en pena, con forma de raposa que bota labaradas de lume polos ollos e a boca, e tamén berra. Xúntase a porta dos defuntos que foron mala xente, e agarda por eles para levalos ó inferno.

RAPOSA DO AIRE.- No acostumbra a tener forma visible. Se cree que puede ser un alma en pena con forma de zorra que arroja llamaradas de fuego por los ojos y la boca y también grita. Se arrima a la puerta de los difuntos que fueron malas personas y espera por ellos para llevarlos al infierno.

RAPOSIÑO DO COLAR DE OURO.- Nunha parroquia de Outeiro de Rei, aparécese o alborear un raposiño que leva no pescozo un colar de ouro, pero que é imposible de cazar.

RAPOSIÑO DO COLAR DE OURO.- En una parroquia de Outeiro de Rei, se aparece al amanecer un zorrito que lleva en el pescuezo un collar de oro, pero que es imposible de cazar.

SAPO DO AIRE.- Ten forma de moucho, e cando se lle ve laiando por riba dalgunha casa é sinal de morte.

SAPO DO AIRE.- Tiene forma de mochuelo, y cuando sele ve quejándose por encima de alguna casa es señal de muerte.

SEREA.- Son seres co corpo de muller fermosa e de cintura para abaixo con cola coma a dos peixes. Coas suas voces atraen aos mariñeiros para afogalos e viven baixo o mar en pazos cheos de riquezas.

SEREA.- Son seres con cuerpo de hermosa mujer y de cintura para abajo con cola como la de los peces. Con sus cantos atraen a los marineros para ahogarlos y viven bajo el mar en palacios llenos de riquezas.




miércoles, 19 de febrero de 2014

ZOOLATRÍAS

ANIMAIS.- En Galiza e moitos pobos antigos, existiu culto e adoración ós animais. De tempos antigos quedaron vestixios claros do culto ofiolátrico. Asemade, os animais interveñen en moitas lendas da nosa literatura e constituen motivos de ornamentación en gran número de igrexas galegas e moitos edificios antigos.

ANIMALES.- En Galicia y muchos pueblo antiguos, existió culto y adoración a los animales. Desde la antigüedad quedaron vesdtigios del culto ofláctrico. Asimismo, los animales intervienen en muchas leyendas de nuestra literatura y constituyen motivo de ornamentación en gran número de iglesias gallegas y muchos edificios antiguos.

ABELLA.- Os nosos labregos cren que os espíritos dos mortos veñen da lúa coa apariencia dunha abella para se reencarnar, polo que esta simboliza a alma e a reencarnación.

ABELLA ( ABEJA).- Nuestros labradores creen que los espíritus de los muertos vienen de la luna con la forma de una abeja para reencarnarse, por lo que esta simboliza el alma y la reencarnación.

ABELLON.- Creese que as meigas que queren facer dano metamorfoséanse en abellóns, polo que di o refrán: "O que mata un abellón ten cen anos de perdón".

ABELLÓN (ABEJÓN).- Se cree que las meigas que quieren hacer daño se metamorfean en abejones, por lo que dice el refrán: "El que mata a un abejón tiene cien años de perdón".

ALACRÁN.- Está asociado a crenza popular de que a sua picadura é mortal, o que fai que os nosos paisanos sintan cara estos arácnidos un instintivo terror. Nalgúns lugares cren que a sua picadura sanda queimándose e botando na ferida os pós do bichoco.

ALACRÁN.- (ESCORPIÓN).- Esta asociado a la creencia popular de que u picadura es mortal, lo que hace que nuestros paisanos sientan hacia estos arácnidos un institivo terror. En algunos sitios creen que su picadura sana quemándose y echando en la herida los polvos del insecto.

ANDORIÑA.- Antigamente estaba consagrada os deuses penates e por iso non a mataban, considerándoa como heraldo da primavera. Fai os seus niños con herba cabreira e leva a sorte a casa onde aniña. En Galiza tamén e popular a lenda segundo a cal aliviou os sofrimentos de Xesucristo no calvario, arrincándolle co seu peteiro algunhas espiñas da coroa.

ANDORIÑA.- (GOLONDRINA).- Antiguamente estaba consagrada a los dioses penates y por eso no la mataban, considerándola como un heraldo de la primavera. Hace sus nidos con hierba cabrera y lleva la suerte a la casa donde anida. En Galicia también es popular la leyenda según la cual alivió los sufrimientos de Jesucristo en el calvario, arrancándole con su piso algunas espinas de su corona.

AÑO.- Dase por certo que para conquerir os pantásticos tesouros que existen debaixo alguns castros é preciso entregar ós mouros ou xigantes mitolóxicos que os gardan un año branco, sen mancha ningunha doutra cor.

AÑO.- (CORDERO). Se da por seguro que para conseguir los fantásticos tesoros que existen debajo de algunos castros es necesario entreguar a  los mouros o gigantes mitológicos que los guardan un cordero blanco, sin mancha ninguna de otro color.

ARAÑA.- Os nosos antergos considerábana purificadora do aire, porque na tea que fabrica apreixa os corpúsculos danosos que pairan nel. Tamén hai a crenza de que si ten patas longas é unha bruxa.

ARAÑA.- Nuestros antepasados la consideraban purificadora del aire, porque en la tela que fabrica atrapa los corpúsculos dañosos que vuelan en él. También hay la creencia de que si tiene  patas largas es una bruja.

AVELAÍÑA.- Bolboreta nocturna que pode ser unha alma. Rondan as luces acesas do fogar e, segundo a cor, cambian os presaxios. As de cor branca anuncian boas novas. As negras tristes acontecimentos.

AVELAÍÑA (MARIPOSA).- Mariposa nocturna que puede ser un alma. Rondan las luces encendidas del hogar y, según el color, cambian los presagios. Las de color blanco anuncian buenas noticias. Las negras tristes acontecimientos.

BECERRO.- Figura na que se pode transformar o trasno.

BECERRO.- Figura en la que se puede transformar un trasno.

BOLBORETA.- As almas toman forma de bolboreta branca cando están redimidas, e negra cando aínda están en pena.

BOLBORETA.- (MARIPOSA).- Las almas toman forma de mariposa blanca cuando están redimidas y negra cuando están penando.

BURRA.- As bruxas as veces aparecenselle ós camiñantes nocturnos transformadas en burra para levalos polos sitios mais perigosos e alonxalos do seu destino.

BURRA.- Las brujas en ocasiones se aparecen a los caminantes nocturnos transformadas en burra para llvarlos por sitios más peligrosos y alejarlos de su destino.

BURRO.- Encarnación do demo.

BURRO.- Encarnación del demonio.

BUTRE.- Páxaro da morte, relacionado cos cadavres.

BUTRE (BUITRE).- Pájaro de la muerte, relacionado con los cadáveres.

CABALO.- O cabalo é o animal preferido polos Mouros, ao cal coidan moi ben. Mais tamén as bruxas que poden aparecerse ca figura deste animal, e tamén o demo anda a cabalo polo mundo.

CABALO.- (CABALLO).- El caballo es el animal preferido por los mouros, al cual cuidan muy bien. Más también las brujas que pueden aparacerse con la forma de este animal, y también el demonio anda a caballo por el mundo.

CABRA.- Pode ser un alma en pena que agoira a morte.

CABRA.- Puede ser un alma en pena que augura la muerte.

CARNEIRO.- O trasno vístese de carneiro cando as rapazas van pola noite as  muiñadas, para asustalas. Tamén por veces o carneiro vai coa Santa Compaña dirixíndoa e guiándoa na sua procesión nocturna polas fragas.

CARNEIRO.- (CARNERO).- El trasno se viste de carnero cuando las muchachas van por la noche a las reuniones del molino, para asustarlas. También el carnero va con la Santa Compaña dirigiéndola en su procesión nocturna por los boques.

CARRIZO.- Ë o páxaro que lle ensinou a facer o niño a todos os demais páxaros.É de mal agoiro molestalo.

CARRIZO.- Pájaro silvido dentirrostro que le enseñó a hacer el nido a todos los demás pájaros. Es de mal augurio molestarlo.

COBRA.- Son inimigas dos homes.

COBRA.- (CULEBRA).- Son enemigas de los hombres.

CONGRO.- Peixe maldito que desobedeceu a Virxe Maria, a cal mandáralle non pelexar ca pescada.

CONGRO (CONGRIO).- Pez maldito que desobedeció  a la Virgen Maria, la cual le mandara no pelear con la merluza.

CORVO.- Animal que agoira a morte, ven grallándolle a unha persoa ou xuntándose varios sobre unha casa.

CORVO.- (CUERVO).- Animal que augura la muerte, viene graznando a una persona o juntándose varios sobre una casa.

CUCO.- Animal que adiviña os anos que un vai vivir e tamén pode anunciar a chegada da choiva.

CUCO.- (CUCLILLO).- Animal que adivina los años que uno va a vivir, y también puede anunciar la llegada de la lluvia.

CURUXA.- Asociase co demo e coas bruxas. Os ananos poden transformarse en esta ave para agoirar a morte. Tamén predicen outras desgracias, como as treboadas.

CURUXA.- (LECHUZA).-  Se asocia con el demonio y con las brujas. Los enanos pueden transformarse en esta ave para augurar la muerte. También predicen otras desgracias, como las tormentas.

DONICELA.-  Animal que mata as cobras e os basiliscos. é velenosa e o seu veleno fai un efecto instantáneo. É moi vengativa e esta moi atenta ó que se fala dela, pois se se fala mal pode quitarlle a un os ollos.

DONICELA.- (COMADREJA).- Animal que mata a las culebras y  a los basiliscos, es venenosa y su veneno hace un efecto instantáneo. Es moy vengativa y está muy atenta a lo que se habla de ella, pues si se habla mal puede quitarle a uno los ojos.

FORMIGA.-É unha das formas que adoptan as almas para pelengrinar a St. André de Teixido, para cumprir o que non fixeron en vida.

FORMIGA:- (HORMIGA).- Es una de las formas que adoptan las almas para peregrinar a San Andrés de Teixido, para cumplir lo que no hicieron en vida.

GALIÑA.-  Cando algunha imita o canto do galo, creese que está a vir unha desgracia á casa ou ben que delata a presenza dalgún xenio maléfico. As almas en pena simulan o cacarexo das galiñas.

GALIÑA (GALLINA).- Cuando alguna imita el canto del gallo, se cree que se va a producir una desgracia en la casa o bien delata la presencia de algún genio maléfico. Las almas en pena simulan el cacareo de las gallinas.

GALO.- O canto do galo antes da media noite tómase como agoiro de morte ou desventuras próximas.

GALO.- (GALLO).- El canto del gallo antes de la media noche se toma como augurio de muerte o desventuras próximas.

GATO.- Acompaña ao home porque este o precisa para escorrentar os ratos. As bruxas poden transformarse en gatos. E os campesiños considérano animal meteorolóxico; cando corre moito pola casa é sinal de vento e cando lava a cara e sinal de choiva.

GATO.- Hace compañía al hombre porque este lo necesita para ahuyentar los ratones. Las brujas pueden transformarse en gatos. Y los campesinos lo consideran un animal meteorológico; cuando corre mucho por la casa es señal de viento y cuando lava la cara es señal de lluvia.

GRILOS.- Son escuros e viven baixo a terra, como os mouros. Os mais escuros traen mala sorte e son despreciados. Os outros, segundo a crenza, levanse en gaiolas para casa, pois o seu canto e sinal de benestar; porén se cantan fora da gaiola, é aviso de morte.

GRILOS (GRILLOS).- Son oscuros y viven debajo de la tierra como los mouros. Los mas oscuros traen mala suerte y son despreciados. Los otros, según la creencia, se llevan en jaulas para casa, pues su canto es señal de bienestar, sin embargo si cantan fuera de la jaula, és aviso de muerte.

LOBO.- É un dos animais mais míticos da nosa xeografía, sendo tamén considerado como a besta mais temible do noso país. Mália o medo que infunde rara vez ataca ao home. Caza polas noites a toda caste de gando.
Aseguran algúns aldeans que se se atopa un cun lobo de noite, pódese espantalo sacándose faíscas do lume.
Tamén dise que deixando a faixa solta para que arrastre, o lobo vai detrás desta sen atreverse a embestir, xa que lle teme.

LOBO.- Es uno de los animales míticos de nuestra geografía, siendo también considrado como la bestia más temible de nuestro país. A pesar del miedo que infunde rara vez ataca al hombre. Caza por las noches toda clase da  ganado.
Aseguran algunos aldeanos, que si se encuentra uno con un lobo por la noche, se le puede espantar sacando chispas del fuego.
También se dice que dejando la faja msuelta para que se arrastre, el lobo va detrás de esta  sin atreverse a embestirla, dado que le teme.

MARGARIDIÑA.-  Os rapaces cando collen unha, pona encol do envés da man e deixana en liberdade. Se o insecto voa  e sinal de boa sorte.

MARGARIDIÑA.- Los niños cuando cojen una la ponen sobre el revés de la mano y la dejan en libertad. Si el insecto vuela es señal de buena suerte.

MARTA.- Parecida a curuxa. Crese que cando revoa arredor da lámpada para zuga-lo aceite é sinal de que andan preto os espíritos infernais e que a invisible presencia dos cales, asusta a este páxaro lúgubre.

MARTA:- Parecida a la lechuza. Se cree que cuando vuela alrededor de la lámpara para chupar el aceite es señal de que andan cerca los espíritus infernales y que la invisible presencia de los mismos, asusta a este pájaro lúgubre.

MIÑATO.- Cren os campesiños que si se coloca a cabeza dun miñato sobre o bandullo farase querer por todos; si este se pendura do pescozo dunha galiña correra sempre ata que llela quiten, e si se frota con sangue de miñato a crista dun galo, este non volverá a cantar.

MIÑATO.- (MILANO).- Creen los campesinos que si se coloca la cabeza de un milano sobre la barriga se hará querer por todos; si este se cuelga del pescuezo de una gallina correrá siempre hasta que se la quiten, y si se frota con sangre de milano la cresta de un gallo, este no volverá a cantar.

MORCEGO.- Hai quen o considera de mal agoiro se entra nun cuarto, e tamen que bebe o aceite das lámpadas dos templos. Tamen que si se bebe o seu sangue que é moi velenoso pode matar a ún ou volvelo parvo.

MORCEGO:- (MURCIELAGO).- Hay quien lo  considera de mal augurio si entra en un cuarto, y también que beba el aceite de las lámparas de los templos. También que si se bebe su sangre que es muy venenosa, puede matar a uno o volverlo idiota.

MOSCA.- Crese que as bruxas poden transformarse en moscas para facer dano os homes e os animais. Tamén que son moi abondosas poque son as palabras saídas da boca de Satanás.

MOSCA.- Se cree que las brujas pueden transformarse en moscas para hacer daño a los hombres y los animales. También que son muy abundantes por ser palabras salidas de la boca de Satanás.

MOUCHO.- O encontro con esta ave, ou ouvir o seu canto tense como presaxio funesto. As bruxas e os ananos poden transformarse en mouchos para anunciar a morte.

MOUCHO.-(MOCHUELO).- El encuentro con esta ave o oír su canto se tiene por presagio funesto. Las brujas y los enanos pueden transformarse en mochuelos para anunciar la muerte.

PAPORRUBIO.- Páxaro que axudou a Cristo, quitándolle as espiñas cando estaba na cruz e ao mancharse co sangue quedolulle o peito rubio. É unha cristianización dun mito mais antigo.

PAPORRUBIO.- (PARDILLO).- Pájaro que ayudó a Jesucristo, quitándole las espinas cuando estabe en la cruz y al mancharse con la sangre, le quedó el pecho rubio. Es una cristianización de un mito más antiguo.

PEGA.- Crese que cando as pegas revoan adoito ó redor dunha casa onde haxa un doente é sinal de que morrerá de contado.

PEGA.- (URRACA).- Se cree que cuando las urracas revuelan frecuentemente alrededor de una casa donde haya un enfermo es señal de que este  morirá enseguida.

PINCHORRA.- Tamén chamada salamántiga. Considérase velenosa, crendo que a sua proximidade e as suas segregacions producen doenzas graves o gando.

PINCHORRA.- (SALAMANDRA).- También llamada salamántiga. Se considera venenosa, creyendo que su proximidad y sus segregaciones, producen enfermedades graves al ganado.

POLBO.- Animal que pode chegar a ter un gran tamaño e que aterroriza ós mariñeiros pola sua gran voracidade.

POLBO.- (PULPO).- Animal que puede tener un gran tamaño y que aterroriza a los marineros por su voracidad.

POMBA.- As almas ó sair do corpo soen adoptar a sua forma. Simboliza o amor conxugal pola fidelidade que se gardan o macho e a femia; e tamén simbolizan a paz.

POMBA (PALOMA).- Las almas al salir del cuerpo suelen adoptar su forma. Simbolizan la fidelidad conyugal por la fidelidad que se guardan el macho y la hembra; y también simbolizan la paz.

RAPOSA.- Recibe moitos nomes. É un animal listo, arteiro, tramposo é dificil de cazar. Se lle relacioa cos trasnos e mesmo co demo.

RAPOSA:- (ZORRA).- Recibe muchos nombres. Es un animal listo, astuto, tramposo y dificil de cazar. Se le relaciona con los trasnos y también con el demonio.

SAPO.- O demo as veces adoita a sua forma. Comen terra, e son velenosos. Algunhas bruxas os teñen o seu servicio. E ao parecer nacen das relacions sexuais entre as bruxas e o demo.

SAPO.- El demonio a veces adopta su forma. Comen tierra y son venenosos. Algunas brujas los tienen a su servicio. Y al parecer nacen de relaciones sexuales entre brujas y el demonio.

VACALOURA.- É un escaravello tamén chamado escornabois. Os seus cornos úsanse como amuletos contra o meigallo, o mal de aire, mal de ollo e a envexa.

VACALOURA.- (CIERVO-VOLANTE).- Es un escarabajo también llamado "escornabois". Sus cuernos se usan como amuletos contra el maleficio, el mal de aire, mal de ojo y la envidia.