domingo, 25 de mayo de 2014

MOUROS E MOURAS

Son seres lendarios e sobrenaturais que habitan na Mourindade, nación soterrada que non pertence o mundo visible. Son os constructores dos castros, mámoas, torres, castelos, petroglifos, covas, furnas e tamén traballaron e deron forma os penedos ciclópeos, debaixo dos cales agochan os seus tesouros.
Fan tamén actividades propias dos humanos; cociñan, lavan, teñen cabalos, fían, tecen, moen, cantan e bailan e gardan os seus tesouros, se ben non lles dan moito aprecio.
Os seus útiles de traballo, arados, tesoiras, fouciños, xugos e demais, son todos de ouro.
Manteñen relación cos humanos aos que lles piden favores, ofrecéndolles ouro, pero co compromiso de que se lles garde sempre o segredo.
Viven baixo as suas construccions debaixo dos castros e por veces tamén en pozos e covas.
No folclore galego, abundan os contos e lendas nos que interveñen os mouros e as mouras. Estas soen amosarse diante das covas, peiteándose os seus cabelos con peite de ouro.

Son seres legendarios y sobrenaturales que habitan en la Mourindad, nación subterránea que no pertenece al mundo visible. Son los constructores de los castros, mamblas, torres, catillos, petroglifos, cuevas, grutas, y también trabajaron y dieron forma a los peñascos ciclópeos, debajo de los cuales esconden sus tesoros, se bien a estos no les dan mucho aprecio.
Sus útiles de trabajo, arados, tijeras, hoces, yugos y demás, son todos de oro.
Mantienen relación con los humanos a los cvuales les piden favores, ofreciéndoles oro, pero con el compromiso de que se les guarde simpre el secreto.
Viven debajo de sus construcciones debajo de los castros y a veces también en pozos y cuevas.
En el folclore gallego, abundan los cuentos y leyendas en los que intervienen los "mouros" y las "mouras". Estas suelen mostrarse delante de las cuevas, pei´nadose sus cabellos con peine de oro.

MOUROS

ATAÚLFO.- Un des tres reis mouros de castro de Outeiro de Pazos, que por una maldición tiveron que abandoar tódalas riquezas que agochaban nunha cova a carón dun monte xunto ao castro. Entre os tesouros que deixaron ao parecer hai un becerro de ouro e outro de alcatrán, anque tamén semella de ouro. Se se lle toca a este, estoupa.

ATAÚLFO.- Uno de los tres reyes mouros del castro de Outeiro de Pazos, que por una maldición tuvieron que abandonar todas las riquezas que escondían en una cueva al lado de un monte situado junto al castro. Entre los tesoros que abandonaron al parecer hay un becerro de oro y alquitrán, que también parece de oro. Si se le toca  a este, explota.

BALÁN.- É o rei dos mouros e foi o seu capitán nas batallas que os enfrentaron as forzas de Carlomagno e os seus Doce Pares.
Os mouros foron derrotados e obrigados a bautizarse. Porén Balán non aceptou e matárono.
Era tamén o pai de Ferabrás e Floripás.

BALÁN.- Es el rey de los mouros y fué su capitán en las batallas que los enfrentaron a las fuerzas de Carlomagono y sus Doce Pares.

BIRNARÉM.- Rei mouro que vive agochado perto do santuario da Virxe da Franqueira, no Pico do Altiño. Leva zapatos nos que van engastados os brilantes da coroa dun rei godo e vive rodeado de moreas de ouro.
Todolos oito de setembro aparecese para ter una liorta por asuntos de fe, primeiro dialéctica e despois a ferro cun Cristián.

BIRNARÉM,- Rey mouro que vive escondido cerca del santuario de las Virgen de la Franqueira en el Pico del Altiño. Lleva zapatos en los que van engarzados los brillantes de la corona de un rey godo y vive rodeado de montones de oro.

BRUTAMONTES.- Mouro principal na loita contra Roldán e os Doce Pares de Francia. O nome púxoselle por ser moi túzaro e rudo.

BRUTAMONTES.- Mouro principal en la lucha contra Roldán y los Doce Pares de Francia. El nombre se le puso por ser muy huraño y rudo.

CABALEIROS.- Por veces ós mouros chamanselle tamén cabaleiros. O seu aspecto é o de un señor alto e louro, verdadeiro trasunto das mouras.

CABALEIROS.- En ocasiones a los mouros se les llama también caballeros. Su aspecto es el de un señor alto y rubio, trasunto de las mouras.

FERABRÁS.- Mouro xigantesco e moi valente, que se fixo Cristián. Era fillo de Balán. Era un mouro de cor escura, pero ó bautizarse fíxose branco.

FERABRÁS.- Mouro gigantesco y muy valiente, que se hizo cristiano. Era hijo de Balán. Era de color oscuro, pero al bautizarse se transformó en blanco.

LOPOS.- Mouros súbditos de Raiña Lupa. Vivian nos pozos do río Barbantiño, e nunha fervenza de este río deixaron agochados todolos seus tesouros e marcharon.

LOPOS.- Mouros súbditos de la Reina Lupa. Vivían en los pozos del río Barbantiño, y en una cascada de este río, dejaron escondidos todos sus tesoros y se marcharon.

MOUROS ANANOS.- Entre os ananos gardadores de tesouros hai algúns que son mouros. Segundo Cunqueiro, visten de vermello, verde e amarelo; no falar imitan o cacarexar das galiñas e son moi desconfiados e bulrentos.

MOUROS ANANOS.- Entre los enanos guardianes de tesoros hay algunos que son  mouros. Según Cunqueiro, visten de rojo, verde y amarillo; en el hablar imitan el cacareo de las gallinas y son muy desconfiados y burlones.

REI CINTOLO.- Rei que gobernou a cidade de Brea.  Debido a una maldición a cidade afundiuse nunha cova perto de Mondoñedo, quedando encantados o Rei, a sua filla e todolos habitantes da mesma.
 
REI CINTOLO.- Rey que bobernó la ciudad de Brea. Debido a una maldición la ciudad se fundió en una cueva cerca de Mondoñedo, quedando encantados el Rey, su hija y todos los habitantes de la misma.

REI MOURO DO CASTRO MORGADÁN.- Rei mouro moi rico, cuia sona chegou o norte de África, ata o punto de que incluso alí se falaba de que para facerse inmensamente rico, abondaba con facerse coa cadeira de ouro de este rei. Pero ata agora nunca se atopou.

REI MOURO DE CASTRO MORGADÁN.- Rey mouro muy rico, cuya fama llegó al norte de África, hasta el punto de que incluso allí se hablaba de que para hacerse inmensamente rico, bastaba con hacerse con la silla de oro de este rey. Pero hasta ahora nunca se encontró.

REI PEPINO.- Rei mouro que xunto coa su esposa Lidiana, deixou moitos tesouros enterrados por todo o país.

REI PEPINO.- Rey mouro que junto con su esposa Lidian, dejó enterrados muchos tesoros por todo el país.

ZAS.- Mouro que por amor deu nome á localidade de Xurenzás.
Zas estaba namorado da filla doutro mouro, cuia relación non consentía, polo que encantou a sua filla. Zas retouno a pelexar e gañou a peleia, exixíndolle de seguido o seu futuro sogro que se dera por vencido. E así o  fixo: Xuro en Zas que estou vencido.


ZAS.- Mouro que por amor dió nombre a la localidad de Xurenzás.
Zas estaba enamorado de la hija de otro mouro, cuya relación este no consntía, por lo que encantó a su hija. Zas lo retó a pelear y ganó la pelea exigiéndole seguidamente a su futuro suegro que se diera por vencido. Y así los hizo: "Xuro en Zas que esoy vencido".

MOURAS

ANA MANANA.- Moura que vive no Pozo Meimón, no río Miño. Está encantada nunha fonte que leva o seu nome.Viste de branco e é moi fermosa. Todos os intentos que se fixeron para desencantala foron en balde.
 
ANA MANANA.- Moura que vive en el Pozo Meimón en el Río Miño. Está hechizada en una fuente que lleva su nombre. Viste de blanco y es muy hermosa. Todos los intentos que se hicieron para desencantarla fueron inútiles.
 
AUREANAS.- Son tres irmás mouras. Viven encantadas cas suas cabaleirías nas fontes e debaixo dos castros. Para desencantalas hai que levar tres moletes de pan.
 
AUREANAS.- Son tres hermanas mouras. Viven encantadas con sus caballerías en las fuentes y debajo de los castros. Para desencantarlas hay que emplear tres hogazas de pan.

CARISSIA.-Moura que se namorou do gobernador romano Tito Carissio, pero foi rexeitada por este. Ela chorou tanto que as suas bágoas orixinaron o lago Carucedo. Dise que todolos anos, pola noite de S. Xoán sae do fondo do lago, na busca dun mozo que a desencante.
 
CARISSIA.- Moura que se enamoró del gobernador romano Tito Carissio, pero fué rechazada por este. Tanto lloró ella que sus lágrimas originaron el lago Carucedo. Se dice que todos los años, por la noche de San Juan , sale del fondo del lago en busca de un joven que la desencante.

CATRO MOURAS.- Na Fonte do Mouro en Sandiás vivian catro irmás mouras encantadas pola sua nai. Un home dunha parroquia próxima co anceio de conseguir o tesouro se has desencantaba, foi a fonte con  catro panciños. Por cada un que tiraba saía una moura no seu cabalo e fuxía. Porén o último panciño faltaballe un cornecho que lle comera a sua muller, polo que non puido desencantar a cuarta, quedando este sin o tesouro.
 
CATRO MOURAS.- En la Fuente del Mouro en Sandiás, vivían cuatro hermanas mouras hechizadas por su madre. Un hombre de una parroquia próxima con el anhelo de conseguir el tesoro se las desencantaba, fué a la fuente con cuatro panecillos. Por cada uno que tiraba salía una moura en su caballo y huía. Sin embargo al último panecillo le falataba un cornezuelo que se había comido su mujer, por lo que no pudo desencantar a la cuarta, quedando este sin el tesoro.

DAMA DO CASTRO.- Doncela encantada que vive en castelos de cristal debaixo dos castros. Soe aparecerse as persoas aflixidas as que lles da bos consellos, polo que se trata dunha moura boa. Unha das suas cualidades é a de protexer os nenos que se atopan en perigo.Por elo as persoas con problemas tratan de forzar a sua presencia, levando presentes que poñen ao pé dos castros.
 
DAMA DO CASTRO.- Doncella hechizada que vive en castillos de cristal debajo de los castros. Suele aparecerse a las personas afligidas a las que les da buenos consejos, por lo que se trata de una moura buena. Una de sus cualidades es la de proteger a los niños que se encuentran en peligro. Por ello las personas con problemas tratan de conseguir su presencia, llevando presentes que depositan al pié de los castros.

DAMA DO SAR.- Moura que vive no Río Sar. Ca sua longa cabeleira fai diques no rio que ocasionan inundacions.
 
DAMA DO SAR.- Moura que viven en el río Sar. Con su larga cabellera construye diques en el río que causan inundaciones.
 
DONAS.- Nome que tamen se lles da as mouras, cando son moi fermosas. En Bacoi, no Valadouro, hai una que se lles aparece os caminantes coa intención de peitealos. Si estos consenten, poden transformarse en serpes ou reptiles.
 
DONAS.- Nombre que también se les dá a las mouras cuando son muy hermosas. En Bacoi, en el Valadouro, hay una que se les aparece a los caminantes con la intención de peinarlos. Si estos aceptan, pueden transformarse en serpientes o réptiles.
 
FIADORA.- Son mouras que fían os fíos a vida das persoas. Tamén chámaselle, bruxa, meiga ou vella, e as persoas que se cruzan con elas corren o risco de morrer. Adoitan aparecerselle a xente en lugares de paso, preferentemente pontes. Posuidoras dunha forza descomunal son capaces de acarrexar penedos xigantescos que transportan na cabeza. É o caso da Pena dos Mouros de Donalbai en Begonte.
 
FIADORA.- Son mouras que hilan los hilos a la vida de las personas. También se le llama bruja, meiga o vieja, y las personas que se cruzan con ellas corren el riesgo de morir. Acostumbran aparecerse a la gente en lugares de paso, preferiblemente puentes. Poseedoras de una fuerza descomunal son capaces de acarrear peñascos gigantescos que  transpotan en la cabeza. Es el caso de la Peña de los Mouros de Donalbai en Begonte.
 
MOURA QUE DEVORA OS FILLOS.- Sábese da afección das mouras, ou cando menos dalgunhas a raptar nenos e nenas para comelos fritidos. O caso mais coñecido é o da moura de Rosén en Ourense, que rematou morrendo de fame tras comer a todos os seus fillos. Sábese tamén que os fillos da mesma eran produto das relacions carnais que mantiña cos homes da parroquia, polo que eran mitade humans.
 
MOURA QUE DEVORA OS FILLOS.- Se sabe de la inclinación de las mouras, o cuando menos de algunas a raptar niños y niñas para comerlos freídos. El caso más conocido es el de la moura de Rosén en Ourense, que terminó muriendo de habre después de comerse a todos sus hijos. Se sabe también que sus hijos eran producto de las relaciones carnales que mantenía con hombres de la parroquia, por loq eque eran mitad humanos.
 
OUVAS.- Segundo Murguía, son as ouvas célticas, mouras encantadas que viven nas fontes, Non son tan maliciosas como as lamias.
 
OUVAS.- Según Murguía son las ouvas célticas, mouras hechizadas que viven en las fuentes. No son tan maliciosas como las lamias.

A PARALAIA.- É o nome dunha moura e tamén dun monte que se atopa en Moaña. O monte está inzado de tesouros agochados nunha cova invisible. Enriba da cova hai un marqués encantado con forma de muller sentada convertida en estatua. Para desencantalo una moza virxe ten que facerse cunha espada que hai no lugar e tirarlla a estatua. Ao fender esta, o marqués quedará libre do encantamento.
 
A PARALAIA.- Es el nombre de una  moura y también de un monte que se encuentra en Moaña. El monte está invadido de tesoros que se encuentran en una cueva invisible. Encima de la cueva hay un marqués Hechizado con la forma de una mujer convertida en estatua. Para desencantarlo una joven virgen tiene que conseguir una espada que hay en el sitio y tirársela a la estatua. Al rajar esta, el marqués quedará libre del hechizo.
 
SANTA CRISTINA.- Foi una moura que viviu no castro do Viso, no Incio. Namorouse dun human e convertiuse o cristianismo. Isto provocou una batalla entre mouros e cristians que tinguiu de vermello o rio Mao, pola sangue. Nése río agora so viven troitas que teñen pintas vermellas polo sangue verquido.
Tamén noutra ocasión avisou os cristians do lugar onde moraban os mouros de Toldaos. Estes por sorpresa matáronos a todos, salvo o pai da moura que alporizado matouna a coiteladas. co que a fixo mártir.
 
SANTA CRISTINA.- Fué una moura que vivió en el castro de Viso, en  O Incio. Se enamoró de un humano y se convirtió al cristianismo. Esto provocó una batalla entre mouros y cristianos que tiñó de rojo el río Mao, por la sangre. En ese río ahora solo viven truchas que tienen pintas rojas debido a la sangre vertida.
También en otra ocasión avisó a los cristianos del lugar donde habitaban los mouros de Toldaos. Estes por sorpresa los mataron a todos, salvo al padre de la mpura que irritado la mató a cuchilladas, con lo que la hizo mártir.

SEÑORA.- Un dos nomes que se lles dá ás mouras, donas e damas encantadas.
 
SEÑORA.- Uno de los nombres que se dá a las mouras, doñas y damas hechizadas.
 
SEREA-MOURA.- Vivía no Pozo da Moura en Moaña e cantaba tan ben que prendaba a todos os que a ouvían. Ata que un día u home do lugar roboulle o peite de ouro. Dende aquela, deulle por matar a todos os homes que atopaba, ata que un dia desapareceu.
 
SEREA-MOURA.- Vivía en el pozo de la Moura en Moaña y cantaba tan bien que prendada a todos los que la oían. Hasta que un día un hombre de la zona le robo el peine de oro. Desde entonces le dió por matar a todos los hombres que encontraba, hasta que un día desapareció.

TRES LARANXIÑAS DO MAR.- Son tres mouras que viven en tres lagoas xuntas. As tres estaban encantadas en forma de cabalos. Anoxadas porque se rabuñaban con os toxos no monte, coa suas patas fixeron tres lagoas, ata que a sua nai moura deulles una mazá a cada una que lles fixo recuperar a forma humana.
A tradición sostén que estas tres lagoas que están perto de Vilalba, son fillas dun mar subterráneo que asoma por elas e por mor dun erro puxeronlles de nome "as tres laranxiñas do mar".
 
TRES LARANXIÑAS DO MAR.- Son tres mouras que viven en tres lagunas juntas. Las tres estaban hechizadas en forma de caballos. Enojadas porque se arañaban con los tojos del monte, con sus patas hicieron tres lagunas, hasta que su madre moura los dió una manzana a cada una que les hizo rucuperar la forma humana.
La tradición sistiene que estas tres lagunas que están cerca de Vilalba, son hijas de un mar subterráneo que asoma a través de ellas, y a causa de un error les pusieron por nombre "as tres laranxiñas do mar".
 
TRES MOURAS.- En ocasions as mouras aparecen de tres en tres nas fontes, nas que estan encantadas por maldición da sua nai. Para desencantalas hai que botar tres moletes de pan na auga da fonte.
 
TRES MOURAS.- En ocasiones las mouras aparecen de tres en tres en las fuentes, en las que están hechizadas por maldición de su madre. Para desencantarlas hay que hechar tres hogazas de pan en el agua de la fuente.

XERPA.- Son mouras con medio corpo de serpe. Viven nos pozos nos que adoitan afogar ós mozos.
 
XERPA.- Son mouras con medio cuerpo de serpiente. Viven en los pozos en los que acostumbran a ahogar a los jóvenes. 

OUTROS ENTES E CUALIDADES DOS MOUROS

AMA DE CRÍA DOS MOUROS.- É unha muller real, que si está en periodo de aleitoar, pode ser chamada por algún mouro para darlle de mamar a un fillo del. Non ten porque haber perigo nesta laboura, sempre que a muller non cometa erros ou indiscrecións.
 
AMA DE CRÍA DOS MOUROS.- Es una mujer real, que si está en período de amamantar, puede ser llamada por algún mouro para darle de mamar a un hijo de él. No tiene porque haber peligro en este trabajo, siempre que la mujer no cometa errores o indiscreciones.

COR DOS MOUROS.- Os mouros adoitan ser negros. Unha teoría exprica que son os sobrevivintes dunha etnia mitificada prehistórica do Norte de Africa, que se espallou por Europa.
As Mouras, porén son en si brancas. Trátase doutros seres distintos. Asemade, teñen a pel suave, e os cabelos roxiños ou louros.
 
COR DOS MOUROS.- Los mouros acostumbran a ser negros Una teoría explica que son los sobrevivientes de una etnia mitificada prehistórica del Norte de África, que se extendió por Europa.
Las Mouras, no obstante, son en sí blancas. Se trata de otros seres distintos. Asimismo, tienen la piel suave, y los cabellos pelirrojos o rubios.
 
DOUTOR DOS MOUROS.- É outro caso mais, no que os mouros poden precisar dun humano. Os mouros deixano entrar e feito o labor recompensano ben, pero si revela o segredo pode ser severamente castigado.
 
DOUTOR DOS MOUROS.- Es otro caso más, en los que los mouros pueden necesitar de un humano.  Los mouros lo dejan entrar y realizado el trabajo lo recompensan bien, pero si revela el secreto puede sr severamente castigado.
 
PARTEIRA DOS MOUROS.- Parteira que tamén pode ser chamada polos mouros para asistir nos partos das mouras. Os mouros danlle ouro, pero ao igual que nos casos anteriores poden castigala si comete algún erro.
 
PARTEIRA DOS  MOUROS.- Comadrona que también puede ser llamada por los mouros para asistir en los partos a las mouras. Los mouros le dan oro, pero al igual que en casos ahnteriores pueden castigarla si comete algún error.
 
ROUBOS ÓS MOUROS.- Non sempre son os mouros quenes por trato ou por desencanto, fan doazón dos seus tesouros ós humanos. As veces é o humano o que rouba os tesouros dos mouros. Crese que o produto do roubo soe ser un utensilio para utilizalo no rito da misa, e cando se trata de algún caliz, crese que se trata do Grial.
 
ROUBO DOS MOUROS.- No siempre son los mouros quienes por trato o por desencanto, hacen donación de sus tesoros a los humanos.  En ocasiones es el humano el que roba los tesoros de los mouros. Se cree que la herramienta del robo suele ser un utensilio para utilizarlo en el ritual de la misa, y cuando se trata de un cáliza, se cree que se trata del Grial.
 
SECUESTRADOS POLOS MOUROS.- Sábese que os casos por secuestros de humans por parte dos mouros son innumerables.
As nenas, ráptanas para o cativerio, e as motivacions teñen que ver co incumprimento dalgún trato.
Tamen raptan nenos dos dous sexos para comelos.
Ás mulleres para que lle sirvan de esposas. E en canto os secuestros de homes teñen  como finalidade amosarlles a opulencia do seu mundo.
 
SECUESTRADOS POLOS MOUROS.- Se sabe que los casos de secuestro de humanos por parte de los mouros son innuumerables.
Las niñas, las raptan para esclavizarlas y los motivos tienen que ver con el incumplimiento de algún trato.
También raptan niños de ambos sexos para comerlos.
A las mujeres para que les sirvan de esposas. Y en cuanto a los secuentros de hombres tienen como finalidad mostrarles la opulencia de su mundo.
 
TUNEL DOS MOUROS.- Son camiños soterrados que comunican os lugares nos que estes habitan: castros, mámoas, castelos, etc. Son ás ruas do mundo deles. Algun human, como as parteiras dos mouros ou as amas de cria, coñecenos ben.
 
TÚNEL DOS MOUROS.- Son caminos súbterráneos que comunican los lugares en los que estos habitan: castros, mamblas, castillos, ets. Son las calles de su mundo. Algunos humanos, como las comadronas de los mouros, o las amas de cría, los conocen bien.

UNTURA DOS ENCANTOS.- É a que teñen que usar os humanos (parteiras, aleitadoras, doutores, etc), para poder ver os mouros. Pásase polos ollos e permite ver os mouros, e támen os seus tesouros.
É preciso non usala sen o permiso dos mouros, pois do contrario como castigo os humanos poden perder os ollos.
 
UNTURA DOS ENCANTOS.- Es la que tienen que usar los humanos ( comadronas, amamantadoras, doctores, etc.)`para poder ver a los mouros. Se unta por los ojos y permite ver a los mouros, y también sus tesoros. Es necesario no usarla sin el permiso de los mouros, pues de lo contrario como castigo los humanos pueden perder los ojos.